Đài Loan hiện là thị trường xuất khẩu lao động (XKLĐ) lớn nhất của VN, với gần 100.000 lao động đang làm việc theo hợp đồng. Tuy nhiên, đây cũng là thị trường mà người lao động (NLĐ) khổ nhất vì các khoản phí bị lạm thu, thu cao hơn quy định. Những quy định mới về chi phí vừa được Ủy ban Lao động ban hành.
Phí môi giới thấp hơn thực tế
Các khoản phí mà NLĐ phải nộp bao gồm tiền môi giới, tiền dịch vụ, lệ phí visa, hộ chiếu, khám sức khỏe, lý lịch tư pháp, học phí học nghề, ngoại ngữ, bồi dưỡng kiến thức cần thiết trước khi đi... Trong số này, hai khoản lớn nhất là phí dịch vụ và phí môi giới. Theo quy định mới, phí dịch vụ mà NLĐ nộp cho doanh nghiệp (DN) XKLĐ theo thời hạn hợp đồng 2 năm đối với lao động công xưởng, xây dựng là 20,16 triệu đồng (34.560 Đài tệ - NT$) và 17,82 triệu đồng (31.680 NT$) đối với lao động chăm sóc sức khỏe và giúp việc gia đình. Tương ứng với hai nhóm lao động nói trên, phí môi giới của hợp đồng 2 năm là 1.500 USD (khoảng 27 triệu đồng) và 800 USD (khoảng 14,4 triệu đồng).
Mức phí môi giới này thấp hơn nhiều so với mức mà các DN XKLĐ thu từ nhiều năm qua, phổ biến từ 3.000 USD – 4.000 USD/người, tùy hợp đồng của DN. Một số DN XKLĐ bắt tay với công ty môi giới để thu cao hơn quy định thông qua hình thức cho vay trước chi phí. Khoản tiền ngoài sổ sách này thường do NLĐ mang theo và trực tiếp nộp cho người đại diện công ty môi giới ngay khi nhập cảnh Đài Loan. Các cơ quan chức năng biết có tình trạng này nhưng vì DN và NLĐ thỏa thuận “chung chi” với nhau nên rất khó phát hiện và xử lý. Do vậy, cùng với việc yêu cầu DN XKLĐ sang Đài Loan thực hiện đúng các quy định theo biểu mẫu cam kết mới, Cục Quản lý Lao động ngoài nước lưu ý NLĐ cần nắm rõ các khoản chi phí phải nộp, chỉ thỏa thuận nộp phí môi giới theo quy định.
Biết rõ phí bị khấu trừ
Theo Ban Quản lý Lao động VN tại Đài Loan, đã xảy ra một số vụ tranh chấp xuất phát từ việc NLĐ không nắm rõ các chi phí bị khấu trừ theo quy định của luật pháp Đài Loan. Do vậy, NLĐ cần biết rõ các khoản bị khấu trừ để tự bảo vệ, cũng như tuân thủ quy định, tránh xảy ra tranh chấp. Theo đó, trong các khoản phí bị trừ, nhiều nhất là phí quản lý nộp cho công ty môi giới Đài Loan với mức theo quy định mới là 1.800 NT$ (997.000 đồng)/tháng trong năm làm việc thứ nhất; 1.700 NT$ (942.000 đồng) và 1.500 NT$ (831.000 đồng)/tháng trong các năm thứ hai và thứ ba.
Một khoản bị trừ đáng chú ý khác là thuế thu nhập. NLĐ có thời gian cư trú tại Đài Loan dưới 183 ngày trong một năm (tính từ ngày 1-1 đến 31-12), nếu có thu nhập trên 25.920 NT$/tháng phải nộp thuế 20%; dưới mức này nộp 6%. Ngược lại, nếu NLĐ cư trú trên 183 ngày thì được miễn nộp thuế. Hệ quả của quy định là cùng nhà máy, cùng công việc, mức lương, thu nhập như nhau nhưng mức bị trừ, miễn thuế của NLĐ khác nhau; dẫn đến tranh chấp, phản ứng không đúng của NLĐ.
Theo ông Nguyễn Bá Hải, Trưởng Ban Quản lý Lao động VN tại Đài Loan, quy định này không có lợi cho những người nhập cảnh Đài Loan từ tháng 7 trở đi. Tốt nhất là nên chọn thời điểm đăng ký, chủ động thỏa thuận với DN XKLĐ để có thể được xuất cảnh trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 6 hằng năm để được miễn nộp thuế thu nhập.
Các khoản phí phải nộp
Ngoài phí môi giới và phí dịch vụ, NLĐ còn nộp một số chi phí trước khi sang Đài Loan, gồm: phí lý lịch tư pháp 50.000 đồng, phí đào tạo ngoại ngữ và bồi dưỡng kiến thức 1,8 triệu đồng; phí học nghề theo quy định; phí làm hộ chiếu 200.000 đồng; phí kiểm tra sức khỏe 500.000 đồng; lệ phí visa 1,188 triệu đồng, vé máy bay 5,4 triệu đồng.
Các khoản bị khấu trừ tại Đài Loan: Bên cạnh phí quản lý nộp cho công ty môi giới và thuế thu nhập, còn có lệ phí cư trú 1.000 NT$ (553.900 đồng)/năm; phí bảo hiểm y tế 236 NT$ (130.700 đồng)/tháng; phí bảo hiểm lao động 225 NT$ (124.600 đồng)/tháng; phí khám sức khỏe 2.000 NT$ x 4 lần/3 năm, tương đương 1.108.800 đồng x 4 lần/3 năm.
Không được trục lợi NLĐ
Để tránh tình trạng NLĐ bị o ép ký các khoản cho vay không có thật, sau đó công ty môi giới Đài Loan căn cứ vào đó thu tiền, Ủy ban Lao động Đài Loan bắt buộc trong trường hợp có cho vay, bản cam kết chi phí ký giữa các bên phải có mục bắt buộc ký tên và quy định rõ các khoản vay, mục đích vay, người cho vay, các chi phí liên quan và người chịu trách nhiệm. Các công ty môi giới Đài Loan không được phép nhận ủy quyền của công ty cung ứng lao động của nước XKLĐ thu khoản tiền này. Mọi vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định của luật pháp Đài Loan.
N.Duy
Mai Nguyễn