ViÖc lµm vµ häc nghÒ
A- ViÖc lµm:
I - VÞªc lµm lµ g× ?
- Ngêi lao ®éng cã quyÒn lµm viÖc cho bÊt kú ngêi sö dông lao ®éng nµo vµ bÊt kú n¬i nµo mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm vµ cã quyÒn trùc tiÕp liªn hÖ víi ngêi sö dông lao ®éng ®Ó t×m viÖc hoÆc ®¨ng ký t¹i c¸c Trung t©m giíi thiÖu viÖc lµm theo nguyÖn väng, kh¶ n¨ng, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp vµ søc khoÎ cña m×nh.
- ViÖc lµm lµ t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ c¸c dÞch vô cho t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi. Mçi ngêi chóng ta hiÓu vÒ viÖc lµm rÊt kh¸c nhau. Nh÷ng b¹n lµ ngêi cÇn t×m viÖc lµm, b¹n ph¶i hiÓu ®îc ®iÒu nµy, cho dï lµ ë møc ®¬n gi¶n nhÊt. “Moi ho¹t ®éng lao ®éng t¹o ra thu nhËp, kh«ng bÞ ph¸p luËt cÊm ®Òu ®îc thõa nhËn lµ viÖc lµm” (§iÒu 13 bé luËt L§ cña nưíc CHXHCN ViÖt Nam).
VËy viÖc lµm gåm c¸c tiªu chÝ sau:
- §©y lµ 1 hoÆc c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi; ho¹t ®éng nµy ph¶i lµ ho¹t ®éng cã Ých; ph¶i t¹o ra thu nhËp mét c¸ch trùc tiÕp (®èi víi c¸ nh©n) hoÆc gi¸n tiÕp (t¹o ra thu nhËp cho gia ®×nh hoÆc cho XH); kh«ng bÞ ph¸p luËt nghiªm cÊm.
- Néi dung cña viÖc lµm rÊt më réng cho thÊy kh¶ n¨ng to lín ®Ó gi¶i phãng tiÒm n¨ng lao ®éng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nhiÒu ngêi. Ngêi lao ®éng tù do hµnh nghÒ, tù do liªn doanh, liªn kÕt, tù do thuª mín lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §Ó hiÓu râ h¬n cã thÓ ph©n viÖc lµm thµnh 3 d¹ng sau:
1- Lo¹i viÖc lµm ®Ó nhËn tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt. B¹n cã thÓ lµm bÊt cø c«ng viÖc g× ngêi kh¸c thuª mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm.
2- Lo¹i c«ng viÖc b¹n tù lµm, tù tæ chøc lµm ®Ó t¹o ra thu nhËp – lîi nhuËn cho b¶n th©n (S¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn m¶nh ®Êt m×nh së h÷u, tù s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc kinh doanh…) b¹n cã thÓ tù lµm hoÆc trë thµnh ¤ng/ Bµ chñ.
3- Lo¹i c«ng viÖc trong gia ®×nh m×nh nhng kh«ng ®îc tr¶ phï lao díi h×nh thøc tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng cho lo¹i c«ng viÖc ®ã. §©y còng lµ ho¹t ®éng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp t¹o ra thu nhËp chung cho gia ®×nh m×nh mµ b¹n lµ thµnh viªn (kinh tÕ hé).
- B¹n cÇn hiÓu thÕ nµo lµ viÖc lµm chÝnh, viÖc lµm phô lµ c«ng viÖc dµnh Ýt thêi gian, c«ng søc h¬n so víi viÖc chÝnh vµ kh«ng cã tÝnh thêng xuyªn. NhiÒu khi viÖc lµm phô l¹i ®em l¹i thu nhËp cao h¬n so víi viÖc chÝnh. Tuy nhiªn ®iÒu nµy chØ cã tÝnh chÊt nhÊt thêi chø kh«ng ph¶i trong suèt cuéc ®êi lao ®éng cña b¹n.
II - Ngêi cã viÖc lµm:
- Ngêi cã viÖc lµm lµ ngêi lµm viÖc ®îc tr¶ tiÒn c«ng, lîi nhuËn hoÆc ®îc thanh to¸n b»ng hiÖn vËt mµ nh÷ng c«ng viÖc ®ã kh«ng bÞ ph¸p luËt cÊm.
- VÒ mÆt thèng kª ngêi ta chia lµm 2 nhãm:
+ Nhãm 1 lµ nhãm cã viÖc lµm vµ ®ang lµm viÖc b¹n nªn hiÓu ®ã lµ nh÷ng ngêi thùc tÕ ®ang lµm viÖc ®îc tr¶ c«ng t¹o ra lîi nhuËn hoÆc lµm viÖc v× lîi Ých cña gia ®×nh kh«ng cã tr¶ c«ng.
+ Nhãm 2 lµ ngêi cã viÖc lµm nhng hiÖn kh«ng lµm viÖc nh t¹m nghØ viÖc v× c¸c lý do nh nghØ phÐp, nghØ èm… ®îc thõa nhËn.
- Lµ ngêi lµm c«ng t¸c GTVL hoÆc lµ ngêi t×m viÖc, b¹n còng nªn hiÓu thÕ nµo lµ ngêi cã viÖc lµm æn ®Þnh vµ viÖc lµm t¹m thêi (Ngêi cã viÖc lµm æn ®Þnh lµ thêng xuyªn lµm 1 hay 1 sè c«ng viÖc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh trong n¨m. Ngêi cã viÖc lµm t¹m thêi lµ ngêi lµm c«ng viÖc cã tÝnh chÊt phô viÖc hoÆc kh«ng liªn tôc trong thêi gian ng¾n).
iii-C¸c ngµnh nghÒ, lÜnh vùc sÏ sö dông nhiÒu lao ®éng trong nh÷ng n¨m tíi.
1, C«ng nghiÖp chÕ t¹o
+ S¶n xuÊt ®å gç.
+ S¶n xuÊt c¬ khÝ.
+ ChÕ t¹o m¸y.
+ S¶n xuÊt ®å ®iÖn, ®iÖn tö ®iÖn l¹nh.
-KÌm theo nghÒ chÕ t¹o th× nghÒ söa ch÷a nã còng thu hót nhiÒu lao ®éng söa ch÷a ®iÖn, §iÖn tö, ®iÖn l¹nh, söa ch÷a « t«, xe m¸y…
|
2. C«ng nghÖ th«ng tin
|
8. DÞch vô tµi chÝnh nh tÝn dông, b¶o hiÓm, kiÓm to¸n, chøng kho¸n
|
|
3. §iÖn lùc
|
9. Kh¸ch s¹n, du lÞch, nhµ hµng.
|
|
4. DÖt may
|
10. DÞch vô nh©n sù: §µo t¹o c«ng nh©n, qu¶n lý tiÒn c«ng, t vÊn vÒ luËt, bé luËt lao ®éng, t vÊn viÖc lµm, tham vÊn nghÒ nghiÖp
|
|
5. ViÔn th«ng
|
|
6. X©y dùng
|
11. Quan hÖ c«ng céng: Lµ ho¹t ®éng giao tiÕp kinh doanh c¸c chiÕn dÞch truyÒn th«ng, häp b¸o, khai trư¬ng s¶n phÈm, lÔ kh¸nh thµnh, viÕt bµi giíi thiÖu, b¶n tin, dÞch t¹i liÖu…
|
|
7. Doanh nghiÖp võa vµ nhá
|
- Nh÷ng nghÒ, nhãm nghÒ cã nhu cÇu sö dông nhiÒu lao ®éng trong nh÷ng n¨m tíi.Nh©n viªn v¨n phßng , nh©n viªn phôc vô vµ b¸n hµng, lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ trong n«ng – l©m – nghiÖp – nhãm nghÒ c¾t gät kim lo¹i, kü thuËt s¾t, nhãm nghÒ kü thuËt ®iÖn, ®iÖn tö, ®iÖn l¹nh, hµn ®iÖn, x©y dùng, gèm sø thuû tinh, Méc, in, chÕ biÕn …
iV – Ai lµ ngêi cã thÓ gióp b¹n cã viÖc lµm.
|
1. C¸c trung t©m GTVL
|
5. Héi trî viÖc lµm
|
|
2. B¸o chÝ
|
6. B¹n bÌ vµ ngêi th©n
|
|
3. Internet
|
7. Nh÷ng ngêi sö dông lao ®éng
|
|
4. §µi vµ Tivi
|
8. C¸c trêng, c¬ së ®µo t¹o
|
|
9. Qu¶ng c¸o c¸ nh©n
|
|
B- Häc nghÒ:
V× sao ph¶i häc nghÒ? häc nghÒ ®Ó lµm g×? V×:
§Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tõng bíc c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thµn cho nh©n d©n, tríc hÕt lµ ®ång bµo c¸c d©n téc vïng s©u, vïng xa, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n, tõng bíc thu hÑp kho¶ng c¸ch gi÷a vïng nói vµ miÒn xu«i, gi÷a khu vùc n«ng th«n vµ thµnh thÞ. §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ban hµnh nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc, trong ®ã c«ng t¸c d¹y nghÒ ®îc x¸c ®Þnh cã vai trß rÊt quan träng trong ®µo t¹o lùc lîng lao ®éng kü thuËt vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu vùc n«ng th«n, c¸c nghµnh kinh tÕ mòi nhän vµ xuÊt khÈu lao ®éng.
Häc nghÒ nh»m trang bÞ cho ngêi lao ®éng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ khoa häc, kü thuËt, c«ng nghÖ míi... ®Ó ¸p dông vµo thùc tÕ s¶n xuÊt, gióp ngêi lao ®éng tù t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho b¶n th©n vµ gia ®×nh, nh»m xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo mét c¸ch bÒn v÷ng. Häc nghÒ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, g¾n d¹y nghÒ víi gi¶i quyÕt viÖc lµm...
Bé LuËt lao ®éng quy ®Þnh vÒ d¹y nghÒ cô thÓ nh sau:
1- Mäi ngêi cã quyÒn tù do lùa chon nghÒ vµ n¬i häc nghÒ phï hîp víi nhu cÇu viÖc lµm cña m×nh. ( Kho¶n 1 ®iÒu 20 BLL§ )
2- Tiªu chuÈn ®Ó häc nghÒ:
Ngêi häc nghÒ ë c¬ së d¹y nghÒ Ýt nhÊt ph¶i ®ñ 13 tuæi, Trõ mét sè nghÒ do Bé Lao ®éng th¬ng binh vµ X· héi quy ®Þnh vµ ph¶i cã ®ñ søc khoÎ phï hîp víi yªu cÇu cña nghÒ theo häc.( ®iÒu 22 BLL§)
3- Thñ tôc häc nghÒ: ( §iÒu 24 BLL§)
- ViÖc häc nghÒ ph¶i cã hîp ®ång häc nghÒ b»ng v¨n b¶n hoÆc b»ng miÖng gi÷a ngêi häc nghÒ víi ngêi d¹y nghÒ hoÆc ®¹i diÖn c¬ së d¹y nghÒ. NÕu ký kÕt hîp ®ång b»ng v¨n b¶n, th× ph¶i lµm thµnh 02 b¶n, mçi bªn gi÷ 01 b¶n.
- Néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång häc nghÒ ph¶i bao gåm môc tiªu ®µo t¹o, ®Þa ®iÓm häc, møc häc phÝ, thêi gian häc, møc båi thêng khi vi ph¹m hîp ®ång.
- Trong trêng hîp Doanh nghiÖp nhËn ngêi vµo häc nghÒ ®Ó sö dông th× hîp ®ång häc nghÒ ph¶i cã cam kÕt vÒ thêi h¹n lµm viÖc cho doanh nghiÖp vµ ph¶i b¶o ®¶m ký kÕt hîp ®ång lao ®éng sau khi häc xong. Ngêi häc nghÒ sau khi häc xong, nÕu kh«ng lµm viÖc theo cam kÕt th× ph¶i båi thêng chi phÝ d¹y nghÒ.
- Trong trêng hîp hîp ®ång häc nghÒ chÊm døt tríc thêi h¹n v× lý do bÊt kh¶ kh¸ng th× kh«ng ph¶i båi thêng.
Doanh nghiÖp tuyÓn ngêi vµo häc nghÒ, tËp nghÒ ®Ó lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp theo thêi h¹n cam kÕt trong hîp ®ång häc nghÒ, tËp nghÒ th× kh«ng ph¶i ®¨ng ký vµ thu häc phÝ, thêi gian häc nghÒ, tËp nghÒ ®îc tÝnh vµo th©m niªn lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp. Trong thêi gian häc nghÒ, tËp nghÒ nÕu trùc tiÕp hoÆc tham gia lµm ra s¶n phÈm cho doanh nghiÖp th× ngêi häc nghÒ, tËp nghÒ ®îc tr¶ c«ng theo møc do hai bªn tho¶ thuËn.